Tehran Curatorial Symposium #4

 

 

Post-Event Report: The Fourth Tehran Curatorial Symposium

What We Learn When Systems Fail: Alternative Models of Knowing and Curating

10–12 May 2025 | Charsoo Honar: Didar Gallery, Tehran | Live-streamed via mohit.art

As the curator of the Tehran Curatorial Symposium, I’m delighted to share reflections on what was a three-day gathering marked by rich discussions and meaningful exchanges titled What We Learn When Systems Fail: Alternative Models of Knowing and Curating. Hosted by Charsoo Honar at Didar Gallery in Tehran and live-streamed via mohit.art, this edition explored how curatorial and educational practices respond to — and are shaped by — political pressures and socially critical conditions, with a particular focus on Iran.

Whether you joined us in person, tuned in online, or are catching up now, I hope this report offers a glimpse into the depth and generosity of what was shared.

Tehran Curatorial Symposium #4, Didar Art Gallery, 1012 May 2025, image credit: Didar Art Gallery

 

This year’s symposium focused on alternative models of education and knowledge making, especially in contexts where formal institutions are limited or complicit. We explored the potential of independent initiatives, curatorial practices, and artistic research as pedagogical tools and sites of resistance. Central themes included revolutionary and feminist pedagogies, community-based and collective knowledge practices, the pitfalls of “presentism” in contemporary art discourse, and the crisis of curating as both a method and an institutional structure.

 

Mehdi Ansari (Founder & Director, Shamseh Academy), on The Fallacy of Presentism: A Critical Inquiry into the Interpretation and Pedagogy of Art, presented at the Tehran Curatorial Symposium #4, at Didar Art Gallery, on Saturday, 10 May 2025. image credit: Didar Art Gallery

Shahrzad Mojab (Professor Emerita, Department of Leadership, Higher and Adult Education, and the Women and Gender Studies Institute, University of Toronto), on Learning, Art, and Critical Consciousness in the Process of Revolutionary Change, presented at the Tehran Curatorial Symposium #4, at Didar Art Gallery, on Saturday, 10 May 2025.image credit: Didar Art Gallery

We began with Mehdi Ansari’s provocation on the fallacy of presentism — a pressing crisis that hinders deeper exploration of the curatorial field. Shahrzad Mojab carried the conversation further with a powerful reflection on what it means to be critical, framing education as a radical and emancipatory act.

Mina Keshavarz’s documentary The Art of Living in Danger offered a moving invitation to consider personal and activist narratives as integral to educational models — narratives too often excluded from dominant institutional frameworks.

 

 

 

Fereshte Moosavi in conversation with filmmaker Mina Keshavarz following the screening of The Art of Living in Danger, at the Tehran Curatorial Symposium #4, at Didar Art Gallery, on Saturday, 10 May 2025. image credit: Didar Art Gallery

On Day Two, we shifted focus toward embodied and site-specific practice. Elham Puriya Mehr led us through the city’s hidden infrastructures, asking what it means to learn with space rather than simply about it. Viviana Checchia invited us to dive underwater — metaphorically and methodologically — as we explored situated epistemologies and their transformative potential in curatorial thinking. The day concluded with Hannah Jacobi’s deeply personal story of how an individual question sparked a transcultural curatorial initiative shaped by care, courage, and curiosity.

 Elham Puriya Mehr (Curator & Lecturer), on Social Spaces as an Atmosphere of Knowledge Making, presented at the Tehran Curatorial Symposium #4, at Didar Art Gallery, on Sunday, 11 May 2025. image credit: Didar Art Gallery

 

Viviana Checchia (Director of Void Art Centre & Co-Director of Vessel), on Commoning Epistemologies, presented at the Tehran Curatorial Symposium #4, at Didar Art Gallery, on Sunday, 11 May 2025. image credit: Didar Art Gallery

Hannah Jacobi (Art Historian, Author, Curator, and Co-Director of mohit.art), on mohit.art: Navigating the Transcultural Space, presented at the Tehran Curatorial Symposium #4, at Didar Art Gallery, on Sunday, 11 May 2025. image credit: Didar Art Gallery

 

Helmut Draxler (Art Historian, Curator, Professor Emeritus of Art Theory at the Merz Academy, Stuttgart), on Discursive Knowledge, in conversation with Fereshte Moosavi, presented at the Tehran Curatorial Symposium #4, at Didar Art Gallery, on Monday, 12 May 2025. image credit: Didar Art Gallery

On the final day, I had the pleasure of speaking with Helmut Draxler about the notion of crisis — not only as the condition in which curating often operates, but as something internal to the curatorial act itself.

This edition also marked the soft launch of The Curatorial, in Other Words — a book I have been developing over several years as a curatorial proposition in its own right. I was joined by Saeed Ravanbakhsh, the founder and director of Charsoo Honar, the publisher of the book, and Elham Puriya Mehr, one of its contributing authors, to reflect on its process and the many challenges we encountered along the way. The book brings together multiple curatorial voices, tensions, and affinities — many of which resonated throughout the symposium’s conversations.

 

 Fereshte Moosavi in conversation with Elham Puriya Mehr and Saeed Ravanbakhsh (one of the contributing writers and publisher of The Curatorial, in Other Words) during the book launch event, in conjunction with the Tehran Curatorial Symposium #4, at Didar Art Gallery, on Saturday, 10 May 2025. image credit: Didar Art Gallery

I want to extend my deepest thanks to Charsoo Honar as co-founder of the Tehran Curatorial Symposium and its dedicated team, who hosted this symposium with such care and professionalism. As an independent institution navigating significant challenges, their unwavering commitment and belief in the urgency of this work were essential. Their behind-the-scenes efforts shaped every detail of the event and made it possible for this gathering to happen in the way that it did.

I am also incredibly grateful to mohit.art for their collaboration in enabling wide online access to the talks and discussions, helping to extend the reach of these conversations well beyond the physical venue.

Finally, heartfelt thanks to all the speakers, contributors, and participants for your presence, your insight, and your generosity. The reflections and questions you brought continue to reverberate — and will no doubt inform our practices moving forward.

With appreciation,

Fereshte Moosavi

Independent Curator & Educator

Co-Founder, Tehran Curatorial Symposium

June 2025, London

گزارش پس از رویداد: چهارمین سمپوزیوم کیوریتوریال تهران

چه می‌آموزیم وقتی نظام‌ها فرو می‌ریزند: مدل‌های جایگزین دانستن و کیوریتوری

۲۰ تا ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۴ | چارسوی هنر: گالری دیدار، تهران | پخش زنده از طریق mohit.art

به‌عنوان کیوریتور و هم‌مؤسس سمپوزیوم کیوریتوریال تهران، بسیار مشتاقم تا بازتاب‌هایی از این گردهمایی سه‌روزه‌ با عنوان چه می‌آموزیم وقتی نظام‌ها فرو می‌ریزند:مدل‌های جایگزین دانستن و کیوریتوری که بحث‌های پربار و تبادل‌نظرهای معناداری را شکل داد با شما به اشتراک بگذارم. این دوره از سمپوزیوم به میزبانی چارسوی هنر در نگارخانه دیدار تهران و با پخش زنده از طریق mohit.art برگزار شد و به این پرسش پرداخت که چگونه شیوه‌های کیوریتوری و آموزشی می‌توانند در برابر فشارهای سیاسی و شرایط بحرانی اجتماعی واکنش نشان دهند و تحت تأثیر آن‌ها شکل بگیرند — به‌ویژه در زمینه‌ی ایران.

چه در محل با ما همراه بوده‌اید، چه از طریق پخش زنده شرکت کرده‌اید یا اکنون در حال مرور رویداد هستید، امیدوارم این گزارش نگاهی به عمق و سخاوتِ مشارکت‌ها و گفت‌وگوهای شکل‌گرفته در این سمپوزیوم به شما ارائه دهد.

تمرکز امسال بر الگوهای جایگزین آموزش و ساخت دانش بود، به‌ویژه در بسترهایی که نهادهای رسمی محدودکننده‌اند یا به بازتولید ساختارهای سلطه کمک می‌کنند. ما ظرفیت ابتکارات مستقل، شیوه‌های کیوریتوری، و پژوهش هنری را به‌عنوان ابزارهای آموزشی و مکان‌هایی برای مقاومت بررسی کردیم. محورهای کلیدی شامل روش‌های آموزشی انقلابی و فمینیستی، شیوه‌های دانش‌بنیاد جمعی و محلی، نقد «اکنون‌گرایی» در گفتمان معاصر هنر، و بحران کنونی کیوریتوری به‌عنوان یک روش و یک ساختار نهادی بود.

ما با مهدی انصاری و طرح مسئله‌ی «اکنون‌گرایی» آغاز کردیم — بحرانی جدی که مانع کاوش عمیق‌تر در میدان کیوریتوری می‌شود. شهرزاد مجاب با تأمل عمیق و تأثیرگذاردرباره‌ی معنای نقد، این بحث را پیش برد و آموزش را کنشی رادیکال و رهایی‌بخش تعریف کرد.

مستند مینا کشاورز با عنوان هنر در خطر زندگی کردن  ما را دعوت کرد تا روایت‌های شخصی و کنشگرانه را بخشی جدایی‌ناپذیر از شیوه‌های آموزشی بدانیم — روایت‌هایی که اغلب از سوی ساختارهای غالب نهادی نادیده گرفته می‌شوند.

در روز دوم، تمرکز ما به سوی تجربه‌های بدن‌مند و مبتنی بر مکان رفت. الهام پوریا مهر ما را به زیرساخت‌های پنهان شهر برد و پرسید که چگونه می‌توان با فضا آموخت، نه صرفاً درباره‌ی آن. ویویانا ککیا ما را به غواصی استعاری و روشی دعوت کرد تا به شناخت‌های بومی و زیست‌مکان‌مند و ظرفیت‌های دگرگون‌کننده‌ی آن‌ها در تفکر کیوریتوری بپردازیم. این روز با روایت شخصی هانا یاکوبی به پایان رسید — داستانی از یک پرسش فردی که به ابتکاری کیوریتوری فراملی بدل شد، مبتنی بر مراقبت، شجاعت و کنجکاوی.

در روز پایانی، گفت‌وگویی با هلموت درکسلر داشتم که طی آن بار دیگر به مفهوم «بحران» پرداختیم — نه فقط به‌عنوان زمینه‌ای که کیوریتوری در آن عمل می‌کند، بلکه به‌مثابه چیزی که در خود کنش کیوریتوری نهفته است.

این دوره از سمپوزیوم همچنین شاهد رونمایی کتاب کیوریتوریال، به عبارت دیگر بود — کتابی که در طی چند سال، به‌عنوان یک پیشنهاد کیوریتوری شکل گرفته است. در کنار من، سعید روانبخش، موسس چارسوی هنر (ناشر کتاب) و الهام پوریا مهر (یکی از نویسندگان) حضور داشتند تا درباره‌ی روند تولید و چالش‌هایی که در این مسیر با آن مواجه بودیم صحبت کنیم. این کتاب صداها، تنش‌ها، و هم‌نشینی‌های متعددی را در حوزه‌ی کیوریتوری گرد هم می‌آورد — که بسیاری از آن‌ها در گفت‌وگوهای سمپوزیوم نیز طنین‌انداز شد.

مایلم از صمیم قلب از چارسوی هنر، به‌عنوان هم‌مؤسس سمپوزیوم کیوریتوریال تهران، و تیم حرفه‌ای و متعهد آن قدردانی کنم؛ میزبانانی که با دقت و مسئولیت‌پذیری این رویداد را شکل دادند. در مقام نهادی مستقل که با چالش‌های فراوانی مواجه است، تعهد بی‌وقفه و باور آن‌ها به ضرورت کار کیوریتوریال، نقش کلیدی در تحقق این دوره ایفا کرد.

همچنین از همکاری بسیار ارزشمند mohit.art نیز سپاسگزارم که امکان دسترسی آنلاین گسترده به گفت‌وگوها وسخنرانی‌ها را فراهم کرد و یاری رساند تا دامنه‌ی این بحث‌ها از مرزهای فیزیکی فراتر رود.

در پایان، صمیمانه از همه‌ی سخنرانان، هم‌اندیشان و شرکت‌کنندگان سپاسگزارم — به‌خاطر حضور، بینش‌ها، و سخاوت در به‌اشتراک‌گذاری دانش. پرسش‌ها و تأملات شما همچنان در ذهن ما جاری‌ است و بی‌تردید بر شیوه‌های آینده‌مان تاثیر خواهد گذاشت.

با تقدیر و سپاس،
فرشته موسوی
کیوریتور و مدرس مستقل
هم‌مؤسس سمپوزیوم کیوریتوریال تهران

خرداد ۱۴۰۴/ لندن

Tehran Curatorial Symposium #4, Didar Art Gallery, 1012 May 2025, image credit: Didar Art Gallery

TEHRAN CURATORIAL SYMPOSIUM, Edition 4
Symposium Announcement
 

What We Learn When Systems Fail: Alternative Models of Knowing and Curating

Dates: Saturday 10 – Monday 12 May 2025
Location: Charsoo Honar: Didar Gallery
Live Streaming via: mohit.art

---

Programme:

Saturday, 10 May

10:00–11:00 (live-stream)
Fereshte Moosavi, Independent Curator, Writer & Educator
Making Curating Think: Theories in Action, Practices in Dialogue

11:00–12:00
Mehdi Ansari, Founder & Director, Shamseh Academy
The Fallacy of Presentism: A Critical Inquiry into the Interpretation and Pedagogy of Art

12:00–12:30
Q&A

12:30–14:00
Lunch Break

14:00–16:00
Film Screening followed by a Q&A with the director
The Art of Living in Danger, documentary, directed by Mina Keshavarz, 2020, 87 min

16:00–17:00
Shahrzad Mojab, Professor Emerita, Department of Leadership, Higher and Adult Education, and the Women and Gender Studies Institute, University of Toronto Learning, Art, and Critical Consciousness in the Process of Revolutionary Change

17:00–17:30
Q&A

18:00–20:00
Book Launch
The Curatorial, in Other Words
First Volume: Context, Theoretical Expansions and Concerns

Followed by a conversation between Fereshte Moosavi (editor), Saeed Ravanbakhsh (Charsoon Publishing), and Elham Puriya Mehr (one of the contributors), sharing key aspects of the publication and the journey through which the book was put together. The discussion highlights the significance of the subject matter in critically reflecting on curatorial practice today.

Edited by: Fereshte Moosavi
Preface by: Fereshteh Daftari

Essays by:
Viviana Checchia, Helmut Draxler, Elham Puriya Mehr, Carolina Rito, Terry Smith

Bi-lingual (Farsi–English)
Translated by: Masoud Ravanbakhsh
Designed by: Foad Farahani

---

Sunday, 11 May

11:00–12:00
Elham Puriya Mehr, Curator & Lecturer
Social Spaces as an Atmosphere of Knowledge Making

12:00–12:30
Q&A

12:30–14:00
Lunch Break

14:00–15:00, (live-stream)
Viviana Checchia, Director of Void Art Centre & Co-Director of Vessel
Commoning Epistemologies

15:00–15:30
Q&A

15:30–16:30, (live-stream)
Hannah Jacobi, Art Historian, Author, Curator, and Co-Director of mohit.art
mohit.art: Navigating the Transcultural Space

16:30–17:00
Q&A

---

Monday, 12 May

11:00–12:30, (live-stream)
Helmut Draxler, Art Historian, Curator, and Professor of Art Theory at the Merz Academy, Stuttgart
Discursive Knowledge, In conversation with Fereshte Moosavi
Discussion of the articles:

• The Turn from the Turns: An Avant-Garde Moving Out of the Centre (1986–93)

• Crisis as Form: Curating and the Logic of Mediation
  
  

12:30–13:30
Q&A and Wrap-up Notes

Abstracts from the Fourth Tehran Curatorial Symposium

I am pleased to share the abstracts from the fourth edition of the Tehran Curatorial Symposium. This year’s gathering brought together curators, artists, and researchers to explore critical questions around curating, pedagogy, and collective practice—particularly within politically and socially charged contexts. The following abstracts offer a glimpse into the diverse and thought-provoking presentations that shaped this year’s programme.

Keynote:

Fereshte Moosavi, Independent Curator, Writer & Educator

Making Curating Think
Theories in Action, Practices in Dialogue

In a moment defined by systemic collapse, political unrest, and the failure of formal education to respond to urgent social realities, how can we rethink learning as a critical, collective, and transformative act? Opening the symposium What We Learn When Systems Fail: Alternative Models of Knowing and Curating, this keynote addresses the curatorial not as a professional category, but as a generative method for engaging with knowledge, history, and politics through situated, dialogic practices.

Focusing on Iran while speaking across translocal contexts, the talk reflects on how independent initiatives, feminist pedagogies, and artistic research have become vital spaces of resistance and cultural production. It considers the rise of alternative educational models in response to institutional absence, the ethical and political stakes of working with/in community, and the dangers of presentism in artistic discourse.

Drawing on contributions from The Curatorial, in Other Words and the voices gathered throughout the symposium, this keynote proposes curating as a practice of mediation—between past and future, theory and action, the individual and the collective. In doing so, it invites us to think curatorially, not just about it: to consider how we learn, remember, and imagine otherwise—together.

 فرشته موسوی، کیوریتور مستقل، نویسنده و مدرس
واداشتن کیوریتوری به اندیشیدن: نظریه‌ها در عمل، کنش‌ها در گفت‌و‌گو

در زمانه‌ای که با فروپاشی ساختارها، ناآرامی‌های سیاسی، و ناتوانی آموزش رسمی در پاسخ‌گویی به واقعیت‌های اجتماعی روبه‌رو هستیم، چگونه می‌توان یادگیری را به کنشی انتقادی، جمعی و دگرگون‌کننده بدل کرد؟ این سخنرانی افتتاحیه در آغاز سمپوزیوم چه می‌آموزیم وقتی نظام‌ها فرو می‌ریزند: مدل‌های جایگزین دانستن و کیوریتوری، کیوریتوری را نه صرفاً به عنوان یک نقش حرفه‌ای، بلکه به مثابه روشی مولد برای مواجهه با دانش، تاریخ و سیاست از طریق پراتیک‌های موقعیت‌مند و گفتگومحور در نظر می‌گیرد.

با تمرکز بر ایران و در عین حال گفت‌وگو با زمینه‌های فراملی، این سخنرانی به بررسی آن می‌پردازد که چگونه نهادهای مستقل، پداگوژی‌های فمینیستی، و پژوهش‌های هنری به فضاهایی حیاتی برای مقاومت و تولید فرهنگی بدل شده‌اند. در این میان، به ظهور مدل‌های جایگزین آموزشی در پاسخ به فقدان زیرساخت‌های نهادی، مخاطرات اکنون‌گرایی در گفتمان هنر معاصر، و ضرورت کار با/در جامعه با درکی اخلاقی و سیاسی پرداخته می‌شود.

با بهره‌گیری از مشارکت‌های کتاب کیوریتوریال ، به عبارت دیگر و دیدگاههای متنوع شرکت‌کنندگان در این سمپوزیوم، این سخنرانی کیوریتوری را به مثابه میانجی‌گری‌ای میان گذشته و آینده، نظر و عمل، فرد و جمع معرفی می‌کند. از این منظر، دعوتی است برای تفکر کیوریتوریال، نه صرفاً درباره‌ آن: راهی برای بازاندیشی در باب یادگیری، حافظه، و امکان تخیلِ جمعیِ جهان به گونه‌ای دیگر.

 Mehdi Ansari, Founder & Director, Shamseh Academy
The Fallacy of Presentism: A Critical Inquiry into the Interpretation and Pedagogy of Art

“Facts are lies whose falsehood has been forgotten.”

Understanding which layers of power influence the formation of art — and conversely, how art intervenes in the existing order — is closely tied to the mechanisms and regimes of truth that are embedded within the multiple layers of an artistic context.

We are confronted with a network of knowledges that surround the artwork; thus, the artwork is always political and defined within a geometry of power.

To interpret the entanglement of power, truth, and intervention, the question of the field must be closely examined. One of the crises that prevents us from perceiving the field is the fallacy of presentism — the tendency to reduce history to a history of loss when re-reading the artwork, thereby obscuring the past of the present moment.

Such an encounter leads us, in the understanding and teaching of art, into engagement with problematic notions such as evolutionism, essentialism, subjectivism, technical formalism, and so on.

 مهدی انصاری، بنیان‌گذار و مدیر آکادمی شمسه

خطای اکنون‌گرایی: تاملی انتقادی پیرامون فهم  و آموزش هنر

فهم آن که چه لایه‌هایی از قدرت در شکل‌بندی هنر تأثیر دارند و از سوی دیگر هنر چگونه در نظم موجود مداخله می‌کند، نسبت وثیقی با مکانیسم‌ها و رژیم‌های حقیقتی دارند که در لایه‌های متعدد یک متن هنری بر روی هم سوار شده‌اند.

ما با شبکه‌ای از دانش‌ها مواجه هستیم که اثر را احاطه نموده‌اند؛ لذا اثر همواره سیاسی است و در هندسه‌ی قدرت تعریف می‌شود.

برای تفسیر تلازم قدرت، حقیقت و مداخله باید مسأله‌ی میدان را مورد مداقه قرار داد و یکی از بحران‌هایی که اجازه‌ی رصد میدان را نمی‌دهد، خطای اکنون‌گرایی است؛آن چه که باعث می‌شود ما در بازخوانی اثر هنری تاریخ را به تاریخ فقدان مبدل سازیم و پیشینه‌ی لحظه‌ی اکنون را به محاق برانیم.

این نوع مواجهه باعث می‌شود ما در فهم و آموزش هنر درگیر مؤلفه‌هایی همچون تکامل‌گرایی، جوهر‌گرایی، سوژه‌گرایی، تکنیک‌گرایی و...شویم.

Film Screening followed by a Q&A with the director
The Art of Living in Danger, documentary, directed by Mina Keshavarz, 2020, 87 min

The Art of Living in Danger (2020), a documentary by Mina Keshavarz, unfolds through a personal monologue addressed to the filmmaker’s grandmother, Nuri — a woman she never met. Nuri, forced into marriage at a young age, died by suicide at thirty-five while pregnant with her eighth child. Made on the fiftieth anniversary of her death, the film becomes an act of remembrance and a feminist homage to women whose lives have been marked by domestic violence in Iran. Interwoven with this personal narrative is the documentation of a campaign led by female lawyers and activists advocating for the criminalisation of domestic violence. Through public workshops, collective discussions, and grassroots legal activism, these women create alternative spaces for learning, care, and resistance. By juxtaposing intimate memory with civic engagement, the film offers an expanded educational model — one that reveals how personal histories, activist strategies, and community-based practices intersect to generate forms of knowledge often excluded from institutional frameworks. The documentary thus becomes a site of learning, where storytelling, political struggle, and feminist pedagogy converge.

هنر در خطر زندگی کردن،  کارگردان مینا کشاورز، ۸۷ دقیقه، ۱۳۹۹

فیلم مستند هنر در خطر زندگی کردن  (۲۰۲۰) به کارگردانی مینا کشاورز، از خلال مونولوگی شخصی روایت می‌شود که خطاب به مادربزرگ فیلم‌ساز، نوری، نوشته شده است؛ زنی که او هرگز ملاقاتش نکرده. نوری که در نوجوانی مجبور به ازدواج شده بود، در سن ۳۵ سالگی و در حالی که باردارِ هشتمین فرزندش بود، خودکشی می‌کند. این فیلم که در پنجاهمین سالگرد مرگ نوری ساخته شده، به یک عمل یادبود و ادای احترام فمینیستی به زنانی تبدیل می‌شود که زندگی‌شان تحت تأثیر خشونت خانگی قرار گرفته است. در کنار این روایت شخصی، فیلم مبارزات گروهی از وکلا و فعالان زن را در جریان کمپینی برای جرم‌انگاری خشونت خانگی دنبال می‌کند. این زنان از طریق برگزاری کارگاه‌های آموزشی، بحث‌های جمعی، و فعالیت‌های حقوقیِ مردمی، فضاهایی جایگزین برای یادگیری، مراقبت و مقاومت ایجاد می‌کنند. فیلم با کنار هم‌نشاندن خاطره‌ی فردی و مشارکت مدنی، الگویی آموزشی و گفتمانی ارائه می‌دهد که نشان می‌دهد چگونه تاریخ‌های شخصی، استراتژی‌های کنش‌گری، و روش‌های کار جمعی می‌توانند به تولید اشکال مختلفی از دانش منجر شوند؛ دانشی که اغلب از چهارچوب‌های رسمی و نهادی حذف شده‌اند. این مستند به یک موقعیت یادگیری بدل می‌شود؛ جایی که روایت‌گری، مبارزه‌ی سیاسی و پداگوژی فمینیستی به‌هم می‌پیوندند.

Shahrzad Mojab, Professor Emerita, Department of Leadership, Higher and Adult Education, and the Women and Gender Studies Institute, University of Toronto

Learning, Art, and Critical Consciousness in the Process of Revolutionary Change

Creating an educational space should thus be understood as a revolutionary site—one that can cultivate the conditions for generative, emancipatory praxis, even if those conditions are fleeting, temporary, or utopian. The classroom must become a transformed space in which students’ and researchers’ intellectual energies and creative capacities are liberated. Such a space must allow for the recognition and analysis of power relations in the production of knowledge—and, by extension, in the world itself. It must enable learners to recognize their role in the production and reproduction of social relations within the capitalist-imperialist order; to understand themselves as part of a totality composed of the interwoven elements of social life. Most importantly, they must come to realize that the world can be changed—and that through its material transformation, human consciousness and social relations can also undergo profound and foundational change.

The concept of “critical learning and consciousness” is often employed as an all-embracing term to refer to various forms of opposition to the status quo. Expressions such as critical pedagogy, critical consciousness, critical learning, critical race theory, critical nationalism, critical feminism, and critical social theories all testify to the breadth of this usage. Yet, behind this conceptual diversity lie two fundamental questions: What exactly is being critiqued? And how is this critique carried out?

In this talk, I aim to advance the theoretical view that being “critical” does not merely entail dissent or critique; rather, it requires engagement in an analytical, reflective, and committed process. Nevertheless, not all forms of critique are politically or theoretically equivalent, nor do they necessarily lead to meaningful or transformative explanations. Thus, learners and scholars in the field of education must pose crucial questions: What kind of critique does critical learning and pedagogy cultivate? And what is the function of that critique? In my view, critical education and learning should not merely offer an alternative representation of the world or reveal reality to those unaware of it. Instead, critical learning must analyze the origins, mechanisms, and functions of the contradictions that shape social relations.

To this end, drawing on the Marxist dialectical method, I emphasize the need to consider not only what changes are currently underway, but also what changes are possible. This method is revolutionary in that it enables the articulation of questions that lead to transformative action. It is also critical because it compels us to rethink the roles we have played in shaping existing conditions. Thus, I argue that critical education must equip learners with the analytical tools necessary to understand and interpret social relations, enabling them to pursue this path consciously and connect it to action, resistance, and political-social transformation. This approach directs us toward a specific reading of critical pedagogy—one that emphasizes its historicity and material relations. In other words, critical education must be understood as part of the history of ideas and social movements—movements that have emerged in interaction with one another and have been interwoven with the material and social structures of everyday life.

مفهوم "یادگیری و آگاهی انتقادی" اغلب به‌عنوان اصطلاحی جامع برای اشاره به اشکال مختلف مخالفت با وضع موجود به کار می‌رود. ترکیب‌هایی مانند آموزش انتقادی، آگاهی انتقادی، یادگیری انتقادی، نظریه‌ی انتقادی در باب نژاد، ملیت و ناسیونالیسم، فمینیسم انتقادی و نظریه‌های اجتماعی انتقادی، همگی گویای این کاربرد گسترده‌اند. با این حال، در پسِ این تنوع مفهومی، دو پرسش بنیادین نهفته است: نخست، از چه چیزی انتقاد می‌کنیم؟ و دوم، این انتقاد چگونه صورت می‌گیرد؟ می کوشم در اینجا این دیدگاه نظری را طرح کنم که "انتقادی بودن" صرفاً به‌معنای مخالفت یا نقد نیست، بلکه مستلزم مشارکت در فرآیندی تحلیلی، آگاهانه و متعهدانه است. با این وجود، همه‌ی اٰشکال نقد، از نظر سیاسی یا نظری، تأثیر یکسانی ندارند و الزاماً به تبیین‌هایی سودمند نمی‌انجامند. از این‌رو، دانشجویان و پژوهشگران حوزه‌ی آموزش باید این پرسش‌های مهم را مطرح کنند: یادگیری و آموزش انتقادی چه نوع نقدی را آموزش می‌دهند؟ و این نقد چه کارکردی دارد؟ به‌نظر من، آموزش و یادگیری انتقادی نباید صرفاً به بازنمایی متفاوتی از جهان بسنده کند یا فقط واقعیت را به کسانی که از آن بی‌خبرند، نشان دهد. یادگیری انتقادی باید به تحلیل منشأ، سازوکار و کارکرد تضادهایی بپردازد که مناسبات اجتماعی را شکل می‌دهند.

در این زمینه، با ارجاع به متد دیالکتیک مارکسیستی، تأکید می‌کنم که ما باید بیندیشیم چه تغییراتی در حال وقوع‌اند و چه تغییراتی ممکن‌اند. این متد امکان طرح پرسش‌هایی را فراهم می‌آورد که به کنشی بنیادین منتهی می‌شوند، از این رو انقلابی است. همچنین، انتقادی است، چرا که ما را وامی‌دارد درباره‌ی نقش‌هایی که ایفا کرده‌ایم، بازاندیشی کنیم. بنابراین، استدلال من این است که آموزش انتقادی باید یادگیرندگان را به ابزارهای تحلیلی لازم برای درک و تبیین مناسبات اجتماعی مجهز کند، تا آنان بتوانند این مسیر را آگاهانه ادامه داده و آن را به کنش، مقاومت و دگرگونی سیاسی-اجتماعی پیوند زنند. این رویکرد، ما را به سوی خوانشی خاص از آموزش انتقادی سوق می‌دهد که بر تاریخ‌مندی و مادیت‌یافتگی آن تأکید دارد. به‌عبارت دیگر، آموزش انتقادی باید به‌مثابه بخشی از تاریخ ایده‌ها و جنبش‌های اجتماعی درک شود؛ جنبش‌هایی که در تعامل با یکدیگر شکل گرفته و با ساختارهای مادی و اجتماعی زندگی روزمره گره خورده‌اند. ایجاد فضای آموزشی، ، به‌منزله‌ی محملی انقلابی است که می‌تواند زمینه‌ی تحقق پراکسیسِ تولیدگرِ انقلابی را فراهم آورد. کلاس درس باید به محیطی دگرگون‌شده بدل شود؛ فضایی که در آن اندیشه و خلاقیت دانشجویان و پژوهشگران مجال شکوفایی یابد. این فضا باید بستری باشد برای شناخت و تحلیل روابط قدرت در فرآیند تولید دانش، و به تبع آن، در ساختارهای جهانی. فضایی که در آن فراگیران بتوانند دریابند چگونه در تولید و بازتولید مناسبات اجتماعی در دل ساختار سرمایه‌داری-امپریالیستی نقش دارند؛ درک کنند که بخشی از کلیتی‌اند که از درهم‌تنیدگی اجزای روابط اجتماعی شکل گرفته است. و مهم‌تر از همه، به این آگاهی برسند که دگرگونی جهان ممکن است، و با تغییر مادی آن، ذهنیت و روابط انسانی نیز می‌تواند دگرگونی‌ای ژرف و بنیادین را تجربه کند

Elham Puriya Mehr, Curator & Lecturer
Social Spaces as an Atmosphere of Knowledge Making

This lecture explores the significance of urban infrastructures in knowledge-making and the curatorial role in establishing relationality between urban and social spaces. The concepts discussed are informed by the theories of Henri Lefebvre and Hiorgio Agamben.

 الهام پوریامهر، کیوریتور و مدرس

فضاهای اجتماعی به مثابه اتمسفر ساخت دانش

این سخنرانی به بررسی اهمیت زیرساخت‌های شهری در ساخت دانش و نقش کیوریتوریال در پیوند میان فضای شهری و فضای اجتماعی می‌پردازد. مباحث مطرح‌شده در این گفتگو با الهام از نظریات هانری لوفور و جورجو آگامبن شکل گرفته‌اند.

 Viviana Checchia, Director of Void Art Centre & Co-Director of Vessel
Commoning Epistemologies

This lecture shares a reflective look across my curatorial practice and research - principles and methods - developed from early 2000. The core motivation of this practice is to discover and develop curatorial models that can enable the engagement of local epistemologies, in the production of culture, in decolonial fashion, and in support of so-called subaltern cultural positions.

In the lecture, I discuss the potentiality of situated epistemologies to guide curatorial practices towards operating independently of what might be called the "Northern hegemony" within a European context. This will be done by presenting approaches that rethink curatorial approaches in relation to the locale, exploring the potential for the discipline of curating to enable the inclusion in cultural discourse of what academic and curator Irit Rogoff would call situated knowledge.

The overarching objective of my practice is to address the capacity of curatorial practices to  cultivate local epistemologies and encourage a fundamental role for these practices, and the counterpoints and counter-histories that emerge, in deconstructing the current hegemonies of the art system. 

Hegemony over a place, a culture, a community can be served by controlling modes of production. It is for this reason that my practice and research focus on formats, methodologies and tools in order to reconsider the how more than the what of curatorial engagement. 

 Hannah Jacobi, Art Historian, Author, Curator, and Co-Director of mohit.art
mohit.art: Navigating the Transcultural Space

mohit.art: Navigating the transcultural space

The backgrounds and challenges of alternative knowledge production and dissemination are different in each local socio-political context. The work of the mohit.art platform and cooperation network concerns the transcultural space. It is about the exchange and collaboration of artists, theorists and cultural workers in the artistic and cultural contexts of Southwest Asia, its worldwide diaspora and the art centres of Europe and what we call the former West. In this talk, we will address the urgent necessities but also the challenges of transcultural knowledge production and presentation: presentational gaps and representational traps, aesthetic translations and power relations, and resources. I will give you an insight into the work of mohit.art and would like to speak with you about your questions, needs, ideas and expectations about artistic work and presentation in the transcultural field.

Helmut Draxler, Art Historian, Curator, and Professor Emerita of Art Theory at the Merz Academy, Stuttgart
Discursive Knowledge, In conversation with Fereshte Moosavi

This presentation takes the form of a live conversation between Helmut Draxler and Fereshte Moosavi, drawing on Draxler’s seminal essays The Turn from the Turns: An Avant-Garde Moving Out of the Centre (1986–93) and Crisis as Form: Curating and the Logic of Mediation. Together, they reflect on the ways in which curating has emerged as a space of critical inquiry and alternative learning. The discussion traces the shifting role of curating in relation to the postmodern condition’s break from tradition, and how this rupture has catalysed a renewed engagement with history through discursive and exhibitionary forms. Situating curating as both a research method and a pedagogical model, the conversation will examine how these ideas remain urgent today, particularly within the context of the so-called "educational turn" in contemporary art. By revisiting and expanding on Draxler’s arguments, the session aims to open up questions about curating’s role in mediating knowledge, constructing social space, and enabling alternative modes of learning within and beyond institutional frameworks.

 هلموت دراکسلر، مورخ هنر، کیوریتور و استاد نظریه هنر در آکادمی مِرز، اشتوتگارت
دانش گفتمانی در گفتگو با فرشته موسوی

این ارائه به صورت یک گفت‌وگوی زنده میان هلموت درکسلر و فرشته موسوی برگزار می‌شود و بر پایه مقالات مهم درکسلر با عناوین چرخش از چرخش‌ها: آوانگاردی که از مرکز فاصله می‌گیرد (۱۹۸۶–۱۹۹۳) و بحران به مثابه فرم: کیوریتوری و منطق میانجی‌گری شکل گرفته است. این گفت‌وگو به بررسی این موضوع می‌پردازد که چگونه کیوریتوری به عنوان فضایی برای پرسش‌گری انتقادی و یادگیری جایگزین پدیدار شده است. در این گفت‌وگو، تغییر نقش کیوریتور در مواجهه با وضعیت پست‌مدرن و گسست از سنت، و تأثیر آن در ایجاد اشکال گفتمانی و نمایشگاهی تاریخ، مورد بحث قرار می‌گیرد. با جای‌دادن کیوریتوری در جایگاه روشی پژوهشی و الگویی آموزشی، این نشست به بررسی تداوم و فوریت این ایده‌ها در بستر معاصر، به‌ویژه در زمینه "چرخش آموزشی" در هنر معاصر می‌پردازد. با بازخوانی و بسط دیدگاه‌های درکسلر، این گفت‌وگو در پی گشودن پرسش‌هایی درباره نقش کیوریتور در میانجی‌گری دانش، ساختن فضاهای اجتماعی، و امکان‌بخشی به شیوه‌های جایگزین یادگیری در درون و بیرون از چارچوب‌های نهادی است.

 Book Launch
The Curatorial, in Other Words
First Volume: Context, Theoretical Expansions and Concerns

Followed by a conversation between Fereshte Moosavi (editor), Saeed Ravanbakhsh (Charsoon Publishing), and Elham Puriya Mehr (one of the contributors), sharing key aspects of the publication and the journey through which the book was put together. The discussion highlights the significance of the subject matter in critically reflecting on curatorial practice today.

Edited by: Fereshte Moosavi
Preface by: Fereshteh Daftari

Essays by:
Viviana Checchia, Helmut Draxler, Elham Puriya Mehr, Carolina Rito, Terry Smith

Bi-lingual (Farsi–English)
Translated by: Masoud Ravanbakhsh
Designed by: Foad Farahani